Γαρδικιώτες καλλιτέχνες της Δημοτικής παράδοσης

Το Γαρδίκι ανέδειξε μεγάλους οργανοπαίχτες και τραγουδιστές της Δημοτικής μας μουσικής, πολλοί απο τους οποίους ήταν ξακουστοί σε όλη την ηπειρωτική Ελλάδα, όπως ο Δημοσθένης Βλαχαγγέλης, Χρήστος Μπανιάκας, Σωτ. Σγούρος, Χρ. Ζυγοβίνας, Βασ. Τόγελος, Γεωρ. Βούκιας, Αποστ. Ντίμτσας κλπ. Άξιοι συνεχιστές τής Δημοτικής μας παράδοσης και πολιτιστικής κληρονομιάς του χωριού είναι σήμερα ο Κώστας Ακρίβος, Κώστ. Μπατατόλης(γ.το 1953), Σωτήρης Γοργογέτας, Σωτ. Τόγελος(γιός του μεγάλου βιολιστή και τραγουδιστή Βασ. Τόγελου), Δημήτρης Λόζιος(γ.το 1962) και Γρηγ. Χατζηλυμπέρης.

Στον παρακάτω σύνδεσμο μπορείτε να διαβάσετε για την ιστορία και τα μουσικά δίκτυα του Βλαχόφωνου Ασπροπόταμου.

Κορυφαίος όλων θεωρείται ο Δημοσθένης Βλαχαγγέλης (Καλαντζάκος). Λαούτο – Τραγούδι

Ο Δημοσθένης Βλαχαγγέλης γεννήθηκε στις 5 Οκτωβρίου του 1916 στο Γαρδίκι Τρικάλων Θεσσαλίας. Από μικρός έμαθε την τέχνη του πατέρα του Κώστα Βλαχαγγέλη (Καλατζής) που ήταν άφταστος τραγουδιστής και λαουτιέρης σύμφωνα με πολλές μαρτυρίες οργανοπαιχτών και τραγουδιστών της εποχής του, αλλά και συνθέτης πολλών δημοτικών τραγουδιών.Είχε πολλές προτάσεις για να βγάλει δίσκους όμως δε δέχτηκε ποτέ: «Εγώ γραμμόφωνο δε γίνομαι, όποιος θέλει να με ακούσει να έρθει στο μαγαζί.» έλεγε.

Ο Δημοσθένης Βλαχαγγέλης συνεργάστηκε με τους μεγαλύτερους λαϊκούς καλλιτέχνες του δημοτικού τραγουδιού, όπως τον Μαλλιάρα, τον Καρακώστα, τον Σαλέα, τον Βασιλάρη και τον Σούκα. Αλλά και με τους σπουδαίους συμπατριώτες του Μπανιάκα , Βούκια , Τόγελο και Σγούρο. Σύμφωνα με μαρτυρίες υπηρέτησε στρατιώτης μαζί με τον Βασίλη Τσιτσάνη στη Λάρισα .

Έβγαλε τρεις (3) μεγάλους δίσκους (33 στροφών), περισσότερους από 30 μικρούς δίσκους (45 στροφών) και συμμετέχει σε δεκάδες δίσκους και c.d. από συλλογές και αφιερώματα για το δημοτικό τραγούδι με τις μεγαλύτερες εταιρίες δίσκων. Εμφανιζότανε σε γλέντια, πανηγύρια, γάμους και πολιτιστικές εκδηλώσεις. Η κρατική τηλεόραση και το ραδιόφωνο έχουν κάνει πολλές εκπομπές και αφιερώματα για το Δημοσθένη Βλαχαγγέλη.

Ήταν πάνω απ’ όλα οικογενειάρχης. Παντρεύτηκε τη γυναίκα του Ευαγγελία(†), (Βάγγιω όπως την έλεγε) και απέκτησε μαζί της 5 παιδιά. Την Μαρία, τον Κώστα, τον Νίκο(†), τον Θεόδωρο, και τον Γρηγόρη(†) . Παραπάνω και από παιδιά του θεωρούσε και το γαμπρό του Νεοκλή (†), αλλά και τις νύφες του Βάσω και Σούλα. Απέκτησε τρία εγγόνια, τον Νίκο, τον Γιώργο και την Ευαγγελία(Λίλη).

Έφυγε από κοντά μας στις 7 Νοεμβρίου του 1999, όμως είναι ακόμα κοντά μας, στο μυαλό μας, στην ψυχή μας και στα αυτιά μας μέσα από τα τραγούδια του, τα DVD, τα c.d. ,τις κασέτες αλλά και μέσα από τα δεκάδες βιντεάκια στο yutube.

Οι λέξεις «τραγουδιστής», «οργανοπαίκτης» είναι πολύ μικρές για να αποδώσουν το μεγαλείο της ερμηνευτικής ικανότητάς του Δημοσθένη Βλαχαγγέλη. Ο «Δήμος» ήταν ο μικρόσωμος άνθρωπος με τη μεγάλη καρδιά, «μικρός το δέμας, μεγάλος στην ψυχή». Ήταν πραγματικός καλλιτέχνης. Ένας λαουτιέρης ξεχωριστός από τους άλλους. Ένας λαμπρός τραγουδιστής, που όλοι αναζητούν ν’ακούσουν τη φωνή του σε δίσκους, c.d. και κασέτες. Ο «Δήμος» πάντα σε γοήτευε!!! Σε μεράκλωνε!!!

Δεν υπάρχει άνθρωπος, που δε θα νοιώσει την καρδιά του να σκιρτάει από τη λεβεντιά του τσάμικου, όπως το τραγουδάει ο Δημοσθένης Βλαχαγγέλης. Η φωνή του γλυκιά, καθάρια, κρυστάλλινη, μοιάζει σα μακρινός μουσικός απόηχος που ανεβοκατεβαίνει ανάλογα με τον τόνο του τραγουδιού (τσάμικο, συρτό, καλαματιανό, καγκέλι, επιτραπέζιο).Τα χέρια του αέρινα,απαλά άγγιζαν τις χορδές του λαούτου κι άκουγες γλυκόηχες μελωδίες, που σε μεταφέρουν σε άλλους κόσμους μακρινούς. Απέδιδε τα τραγούδια με το δικό τους χρώμα και με το άρωμά τους, σαν τα αγριολούλουδα, που φυτρώνουν στις πλαγιές της Καρδίτσας. Δεν είναι τυχαίο, που όλοι τον φώναζαν «δάσκαλο» του δημοτικού τραγουδιού. Ο Δημοσθένης Βλαχαγγέλης είναι αναντικατάστατος. Ήταν μοναδικός! Με ένα πηγαίο αίσθημα, το ανεπανάληπτο ταλέντο του ο Δημοσθένης Βλαχαγγέλης έδινε ιδιαίτερη έμφαση στο τραγούδι, το έκανε εικόνα, η παράσταση της στιγμής. Αυτός είναι κι ο λόγος, που δεν τραγούδησε ποτέ play-back.(gardikifans.gr).

Σωτήρης Σγούρος (Κλαρίνο – Τραγούδι)

Ο Σωτήρης Σγούρος γεννήθηκε το 1929, στο Γαρδίκι Ασπροποτάμου Τρικάλων.

Η οικογένειά του, άνθρωποι απλοί, κτηνοτρόφοι και βιοπαλαιστές. Ο πατέρας του, όπως πολλοί Γαρδικιώτες που αναζητούσαν τότε την τύχη τους στην πρωτεύουσα, διατηρούσε το χειμώνα μια μικρή βιοτεχνία παραγωγής χαλβά στον Πειραιά, στα Παλιατζίδικα.

Σ’αυτήν την περιοχή, ο Σωτήρης έζησε μεγάλο μέρος από τα πρώτα δέκα χρόνια της ζωής του, με τους δικούς του ανθρώπους να είναι όμως πάντα κοντά στην παράδοση και τα ήθη του λαού μας, πάντα πιστοί στον τόπο καταγωγής τους.

Μάλιστα, η μητέρα του ήταν καλλίφωνη και δεινή αοιδός των δημοτικών μας τραγουδιών, και αυτό φαίνεται ότι επέδρασε ευεργετικά στο μικρό Σωτήρη, ο οποίος μέχρι και το τέλος της ζωής του την μνημόνευε με ιδιαίτερη συγκίνηση.

Μέσα στο οικογενειακό περιβάλλον αυτό, ο Σωτήρης εμφάνισε από μικρή ηλικία μια ιδιαίτερη κλίση για τη μουσική και τα πνευστά, προσπαθώντας με αυτοσχέδιες φλογέρες να γιατρέψει τον έμφυτο αυτό πόθο του.

Και ήταν μεγάλη η χαρά του όταν, πριν καλά καλά κλείσει τα δέκα του χρόνια, είδε στην βιτρίνα ενός μαγαζιού με μουσικά στον Πειραιά ένα κλαρίνο. Ένα κλαρίνο που δεν πρόλαβε να αγοράσει τότε, αλλά το λιμπίστηκε και χαράχτηκε ανεξίτηλα στη μνήμη του.

Με την κήρυξη του πολέμου του ’40, η οικογένεια του επέστρεψε οριστικά στον Ασπροπόταμο.

Εκεί αγάπησε αγνά και άδολα την παράδοση, εκεί έπαιξε με τη φλογέρα του στα πρόβατα και στα γλέντια των καθημερινών ανθρώπων, μέσα από την ψυχή του, πολύ πριν συνειδητοποιήσει την έννοια του επαγγελματισμού.

Σε ηλικία 14 ετών, το 1943, έπαιξε για πρώτη φορά σε γάμο στο Γαρδίκι, με ένα κλαρίνο δανεικό του ερασιτέχνη Χρήστου Σδρένια, χωρίς να μπορεί να διανοηθεί ότι τότε ξεκινούσε μια πολύ μεγάλη καριέρα, που έμελλε να τον καθιερώσει στην κορυφή του μουσικού στερεώματος.

Ακόμα και αργότερα, δεν μπορούσε να αντιληφθεί, όπως ομολογεί και ο ίδιος, την επαγγελματική διάσταση της μουσικής. Έπαιζε μουσική γιατί αυτό τον εξέφραζε, αυτό έβγαινε μέσα από την καρδιά του.

Ο πατέρας του, δεν του αρνήθηκε ποτέ τη βοήθειά του, από το υστέρημά του, τον βοήθησε οικονομικά να αποκτήσει τα πρώτα του όργανα· ένα κουαρτίνο, αλλά και το πρώτο του κλαρίνο για το οποίο ταξίδεψε στην Αθήνα και το οποίο μάλιστα του το διάλεξε ο θρύλος τότε της δημοτικής μουσικής, κλαρινίστας Νίκος Καρακώστας.

Ο Σωτήρης Σγούρος ξεκίνησε συστηματικά να ηχογραφεί δίσκους από το 1965, οπότε και έγραψε το πρώτο δισκάκι 45 στροφών με το τραγούδι «Για σένα ρούσα το ‘βαλα» και τραγουδιστές τους Ζυγοβίνα και Ακρίβο από το Γαρδίκι, στην Columbia, στην Αθήνα.

Πολλούς δίσκους και κασέτες άφησε πίσω του, πολλά δικά του τραγούδια σε στίχους και μουσική έγραψε, μα ποτέ δεν πήρε ούτε μια δραχμή από τα πνευματικά δικαιώματα. Και ούτε διεκδίκησε ποτέ τίποτε, ούτε κινήθηκε δικαστικά εναντίον κανενός.

Με τον τρόπο αυτό, ο Σωτήρης για άλλη μια φορά έδειξε με πράξεις πως ο πραγματικά μεγάλος μουσικός, ο μεγάλος στην ψυχή, δεν έχει ανάγκη να αποδείξει τίποτε ο ίδιος ή να προσπαθήσει μέσα από κόντρες και έριδες να βρει το δίκιο του. Ο κόσμος είναι αυτός που κρίνει.

Ο κόσμος που τον λάτρεψε, που ακόμα γλεντάει με τους καρπούς της πνευματικής του δουλειάς, που πάντα ένιωθε την αγάπη και την αφοσίωση του Σωτήρη Σγούρου στη λαϊκή μας κληρονομιά.

Πέθανε στις 3/11/2009 σε ηλικία 80 χρονών.

Πηγή πληροφοριών: Άρθρο του Γρηγόρη Χατζηλυμπέρη στο vlahofonoi.blogspot.

Χρήστος Ζυγοβίνας (Λαούτο-Τραγούδι)

Γεννήθηκε στη Ματαράγκα Καρδίτσας όπου ξεχειμωνιάζανε πολλοί Γαρδικιώτες το 1928.

Αυθεντική μουσική μορφή του Ασπροποτάμμου, που συνεργάστηκε με όλους σχεδόν τους Γαρδικώτες καλλιτέχνες της Δημοτικής παράδοσης.

Ηχογράφησε πολλούς δίσκους και έφυγε από τη ζωή το 1979 στα Τρίκαλα.

Βασίλης Τόγελος (Βιολί-Τραγούδι)

Ένας από τους καλύτερους και αυθεντικότερους λαικούς οργανοπαίχτες, που έχει αναδείξει η περιοχή της νότιας Πίνδου.

Κώστας Ακρίβος (Λαούτο – Τραγούδι)

Η γνήσια Δημοτική φωνή του Γαρδικίου. Γεννήθηκε τον 1931. Συνεργάστηκε για πολλά χρόνια με το Γ. Βούκια, δημιουργώντας ένα από τα καλύτερα μουσικά συγκροτήματα της εποχής εκείνης.

Απόστολος Ντίμτσας (Κλαρίνο)

Ερασιτέχνης οργανοπαίχτης και από τους γνησιότερους εκφραστές της λαϊκής μας παράδοσης. Έπαιζε κυρίως σε παρέες και γλέντια, πολλές φορές χωρίς συνοδεία τραγουδιστή η άλλου οργάνου.

Γεώργιος Βούκιας (Κλαρίνο)

Γιώργος Βούκιας, κλαριντζής με καταγωγή από το Γαρδίκι Ασπροποτάμου.

Γεννήθηκε το 1910 στο Γαρδίκι, μέσα σε μια οικογένεια πολύτεκνη, κτηνοτροφική, χωρίς κάποια μουσική παράδοση.

Το καλοκαίρι παραθέριζε στο χωριό, μα το χειμώνα -όπως πολλοί νέοι της εποχής- κατέβαινε στην Αθήνα για να δουλέψει μικροπωλητής ή λουστράκι.

Εκεί, σε ηλικία 18 ετών (το 1928), μετά την εκπλήρωση των στρατιωτικών του υποχρεώσεων, σε ένα μαγαζί της οδού Αθηνάς -όπως αναφέρει ο ίδιος σε ραδιοφωνική συνέντευξη του, το 1990, στον Καρδιτσιώτη Πολ. Μηχανικό και ερευνητή Αριστομένη Καλυβιώτη- δέχθηκε τα πρώτα ερεθίσματα, ακούσματα που τον άγγιξαν βαθιά στην ψυχή και τον έστρεψαν προς το κλαρίνο.

Με τη βοήθεια του συμπατριώτη του Χρήστου Μπανιάκα, ο οποίος ήδη έπαιζε κλαρίνο, αγόρασε όργανο και στη συνέχεια έπαιρνε -όσους μήνες το χρόνο ήταν στην πρωτεύουσα- μαθήματα από τον μεγάλο δεξιοτέχνη, διάσημο τότε Απόστολο Σταμέλο.

Από το 1933-34 άρχισε να παίζει επαγγελματικά, ενώ -μόλις- το 1939 είχε ήδη ηχογραφήσει δύο δίσκους, έναν στην Odeon (1938, με τα τραγούδια «Γειτονοπούλα» και το βλάχικο «Βούλω τσιβούλω» σε σόλο ερμηνεία) και έναν στην Columbia (1939, με τα τραγούδια «Καρδιτσιώτισσα» και «Βασιλική»).

Μετά τον Πόλεμο και τον Εμφύλιο εγκαταστάθηκε μόνιμα πλέον στα Τρίκαλα μετά, δε, το 1949, εγκατέλειψε την κτηνοτροφία οριστικά.

Διασκέδαζε με μοναδικό τρόπο τον κόσμο, σεβόταν και την παραμικρή παραγγελιά, έπαιζε με το ίδιο πάθος τόσο για τον μεσήλικα μερακλή, όσο και για το μικρό παιδάκι ή για τον υπέργηρο, παλαίμαχο της ζωής.

Δούλεψε με τους Βασίλη Τόγελο, τον Θανάση Μπουρλιάσκο, τον Γιάννη Γκάσιο, τον Χρήστο Ζυγοβίνα, και -περιστασιακά- με τον Δημοσθένη Βλαχαγγέλη, τραγουδιστή και λαουτιέρη από το Γαρδίκι, μετέπειτα, δε, σταθερά είχε κομπανία με τον Κώστα Ακρίβο, τον Σπύρο Αναστασίου, και τον Θωμά Γεωργίου.

Έφυγε πλήρης ημερών, στις 5 Μαρτίου του 2006. Παρακάτω μπορείτε να διαβάσετε την τελευταία συνέντευξη που έδωσε το 2002 στον Αριστομένη Καλυβιώτη.

Χρήστος Μπανιάκας (Κλαρίνο)

Περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να διαβάσετε εδώ.